Eğitim ile rehberlik ve psikolojik danışma, amaçları itibarıyla bireylerin kendilerini tanımalarına ve gerçekleştirmelerine yardım etmek suretiyle bireylerin davranışlarını değiştirmeye yöneliktirler. Eğitim sürecinin tamamlayıcı bir yanı olan rehberlik ve psikolojik danışma, eğitimin amaçlarının gerçekleşmesine yardımcı olur. Bu yönüyle rehberlik ve psikolojik danışma eğitimin tamamlayıcı bir boyutudur.

Okullarda Psikolojik Danışma ve  Rehberlik Hizmetleri Neden Gereklidir?

Okul çeşitlerinin artması (Mesleki Rehberlik)

Yaşamın gittikçe karmaşık bir yapı alması, hayata adam yetiştirmek ve hazırlamakla yükümlü olan okulların çeşidini de artırmıştır. Bu gün ilköğretimi bitiren bir çocuğun girebileceği bir çok orta dereceli okul mevcuttur. Bu okulların her birisinin giriş koşulları ve öğrenciye sağladığı avantajlar farklı farklıdır. İşte çocuğun ve ailesinin bu hususlarda yanlış bilgiler edinmemesi ve bocalaması için rehberlik hizmetlerine ihtiyaç vardır.

“Öğrencinin karşılaştığı sorunlar yalnızca okul seçme problemi değildir. Girdiği okulun dalları arasından kendi yetenek, ilgi ve kişilik yapısına en müsait olanı seçmesi lazımdır. Ayrıca girdiği programda bir çok seçmeli ders olabilir. Öğrenciler bir çok seçmeli ders arasından kendi amaçlarına en uygunlarını seçme ve an programı aksatmadan zamanında mezun olamama problemleri ile karşılaşmamalıdırlar. Çocukların bu hususlarda da rehberlik hizmetlerine ihtiyaçları vardır.”

Meslek seçiminin  önemi (Mesleki Rehberlik)

 “İnsanların hayatlarında en önemli dönüm noktalarından birini yapacakları işi seçmeleri oluşturur. Bu bir anlamda gireceği okulu seçmek demektir. Bunun için çocuğun özellikleriyle yapacağı işin bağdaşması lazımdır. Bunu yapabilmek de ancak bilimsel bir inceleme yapmakla mümkün olur. Okulda rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri ile öğrenciye bu konuda da yardım edilmiş olunur.”(Binbaşıoğlu;1986,s.15)

Okullarda uyumsuzluk sorunları (Kişisel ve Sosyal Rehberlik)

Okullardaki öğrenci sayısının artması bilim ve teknikteki ilerlemeler köyden kente göçlerin artması gibi çeşitli nedenlerden dolayı yaşam her geçen gün karmaşık bir hal almaktadır. Bu da insanın çevresi ile etkin ve başarılı uyum sağlamasını güçleştirmektedir. Neticede de hırsızlık, yalan söyleme, okuldan kaçma gibi uyum sorunları ortaya çıkmaktadır. Tüm bu sorunları ortadan kaldırabilmek için iyi bir rehberlik ve psikolojik danışma hizmeti uygulanmalıdır.

Bu sorunun bir başka boyutu da şu sebepten dolayı ortaya çıkmaktadır: Eskiden yapılan eğitim çalışmaları insan zihninin gelişmesine yönelik olduğu için duygusal yönü ihmal edilmişti. Oysa insan bilişsel ve duyuşsal yönleri ile bir bütündür.  Çocuğun duygusal yönünün de eğitilmesi ve onun başkaları ile olan ilişkileri ve duygusal  yaşamı da düzenlenmelidir. Bu da planlı bir rehberlik ve psikolojik danışma hizmeti ile mümkün olacaktır.

Öğrenci başarısızlıkları (Akademik Rehberlik)

Okullarda önemli sayıda öğrenci başarısız olmaktadır. Bu başarısızlığın nedenleri okul koşulları, öğretmen kişiliği, öğretim yöntemi, aile, çevre hatta öğretim programının yetersizliği de olabilir. Sebep ne olursa olsun bu başarısızlığın sonucunda ülkemiz ekonomisi zarar görmektedir. Okul, rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri ile bu konuya da eğilerek sorunun çözümüne kendi imkanları dahilinde yardımcı olabilmektedir.

Rehberlik Faaliyetleri Yürütülmesinde Karşılaşılan Sorunlar

Okullarda yapılan faaliyetler arasında eğitim öğretim faaliyeti bir boyut olarak ele alınmakta ancak bunların yanında, rehberlik ikinci bir boyut olarak okuldaki işler arasında temel olarak sayılmaktadır. İyi işleyen bir sistemde her parçanın önemi büyük olduğu apaçık ortadadır.

Özellikle rehberlik faaliyetleri gelişmiş ülkelerde büyük bir ciddiyetle ele alınırken bizim sistemimizde henüz yeni yeni farkına varılmaya başlanmış durumdadır. Rehberlik faaliyetleri okuldaki en önemli iki faaliyetten birisi olarak ortaya çıkınca buna göre okulların yeniden dizayn edilmesi zorunluluğu ortaya çıkmıştır. Bu zorunluluğun bir sonucu olarak okullarda rehberlik faaliyetleri amacına uygun bir şekilde organize edilmiş, ihtiyaç duyulan personel, alt yapı, araç gereç ve mesai düzenlemelerine gidilmiştir. Bu süreci amacına uygun bir şekilde işleten toplumlarda, ülkelerde, sistemlerde rehberlik faaliyetleri istenen sonucu vermiştir. Bireyin tanınması, içinde bulunduğu topluma uyum sağlaması, sahip olduğu potansiyeli en iyi şekilde ortaya çıkarıp toplumun hizmetine sunması toplumsal yaşama oldukça önemli artı değerler kazandırmıştır. Toplumların gelişmesinde en önemli unsur olan insan unsurunun istenen nitelikleri kazanmasında rehberlik faaliyetleri üzerine düşen görevleri layıkıyla yerine getirebilmiştir.

Eğitim sistemimiz içinde rehberlik faaliyetlerinin bu anlamda istendiği şekilde örgütlenebildiğini, organize edilebildiğini, personel, alt yapı, araç gereç ve işleyiş anlamında istenen noktalara gelebildiğini söylemek zor görünmektedir. Rehberlik faaliyetleri uzun zamandır eğitim öğretim sürecinin içinde var gibi görünse de rehberliğin amacına uygun bir şekilde yürütülebildiğini söylemek için çok daha fazla veriye ihtiyaç bulunmaktadır. Okullarda rehberlik faaliyeti denilince uzun zaman haftalık ders saatine eklenen bir ders saatini kapsayacak sürede yapılan bir çalışma olarak algılanmış ve öğretmenler kurullarında yapılan dağıtım sonrası sınıf öğretmeni olarak belirlenen kişilerin bu ders saatinde öğrencilerin başında beklemesi şeklinde uygulanmıştır. Günümüzde okullarda yapılan rehberlik uygulamaları da bundan farklı değildir. Sınıf Rehber Öğretmeni diye isimlendirilen kişilerin yaptığı çalışmalar eğitim sistemimiz içinde rehberlik faaliyeti olarak görülmektedir. Bu faaliyetler çerçevesinde ise ilgili öğretmen yılda iki kez öğrenci velileriyle toplantı yapmakta, son yıllarda ortaya çıkan e-okul sistemi uygulamalarına göre öğrencilerle ilgili bir takım bilgileri diğer öğretmenlerden toplamakta, yine yılda iki kez aynı sınıfa derse giren öğretmenlerle birlikte şube öğretmenler kurulu toplantı tutanaklarını dosyalamaktadır. Bunun dışında öğretmenlerin yeterlik düzeylerine, ilgi durumlarına göre öğrencileriyle yakından ilgilenmeye çalışan, kendisine yansıtılan öğrenci sorunlarına yönelik girişimlerde bulunan öğretmenlerin sayısı da az da olsa yok değil. Okullarımızdaki rehberlik faaliyetlerine yönelik olarak son birkaç yıldır hazırlanan programlar doğrultusunda öğrencilere yönelik bir takım etkinlikler de yapılmaya çalışılıyor ancak on beş günde bir yapılan bir takım form doldurma faaliyetlerini de istenen düzeyde bir rehberlik faaliyeti olarak ele almak rehberliğin ruhuna, amacına uygun düşmemektedir.

Eğitim öğretim faaliyetleri ile sıkı bir bağlantısı olan rehberlik faaliyetlerinin layıkıyla yapılmaması eğitim öğretimde büyük oranda eksikliklerin ortaya çıkmasına yol açmaktadır. Toplumun insan gücünü yetiştirme görevini yürütmesi gereken okulların işlevini yerine getirmemesi insan gücü unsurunun heba olmasına, bireysel potansiyelin ortaya çıkarılamamasına neden olmaktadır. İnsan gücünün heba olması bir toplum için az bir şey değildir. Özellikle de her türlü teknolojik imkanların ortaya çıkarılmasında insan unsurunun inkar edilmez önemi karşısında insan unsurunu heba eden bir toplumun bilgi toplumu çağına girmiş bir dünyada istenen noktaya gelebilmesi hayalden başka bir anlam taşımamaktadır.

Rehber Öğretmen önleyici psikolojik hizmet veren, problemleri kronikleşmeden tespit edilebilme imkanına sahip ve ilk müdahaleyi yapacak olan kişidir. Öğrencilerin kendilerini ilgileri, yetenekleri gibi yönleriyle tanımalarını, meslekler hakkında bilgi edinmeleri, uygun meslek veya üst eğitim kurumu seçiminde dikkat edilmesi gereken kriterleri fark etmelerini, çevreleri ile olumlu ilişkiler kurmalarını, verimli ders çalışma alışkanlıkları ve sorunlarla baş etme becerilerini kazanmalarında yardımcı olduklarını düşündüğümüzde rehber öğretmenin önemini daha iyi anlayabiliriz.

Rehber Öğretmenlerin Öğrencilerde En Sık Karşılaştığı Problemler

• Uyum problemi(okula yeni başlayanlarda)
• Öğrenme güçlüğü
• Sürekli geç kalma
• Ders işlenirken başka işlerle uğraşma veya çevresindekilerle konuşarak dikkati dağıtma
• Ödevlerle ilgili sorumluluklarını yerine getirmeme
• Ebeveynlerin beklentisinin yüksek olması
• Yoğun sınav takvimi ve sınav hazırlığından kaynaklanan stres
• Arkadaşları veya aile bireyleri ile kavga etme
• Yalan söylemeyi alışkanlık haline getirme
• Hırsızlık
• Okuldan kaçma
• Zamanın çoğunu internette geçirme
• Sınav kaygısı
• Çocuk ve ebeveyn arasında iletişim problemleri
• Kardeş kıskançlığı
• Gece korkuları
• Enürezis (alt ıslatma)
• Artikülasyon ve kekemelik