Bireyin davranışını standart koşullarda gözlemeye yarayan araçlara Psikolojik Ölçme Araçları denir. Bireylerin herhangi bir niteliğini ölçme amacıyla, nitelikler evrenini temsil edecek şekilde seçilmiş standart uyarıcılar takımıdır.

Bu tanımda psikolojik testlerin amacının bireylerin herhangi bir niteliğini ölçmek, dolayısıyla bireyler arasındaki nitelik farklarını ortaya koymak olduğu belirtilmektedir. Tanımda ifade edilen diğer bir husus, psikolojik testlerin ölçmeyi amaçladığı nitelikler evrenini temsil etmesi, test içindeki soru veya maddelerin bu evreni iyi örneklemesi gerektiği vurgulanmaktadır.   Standartlık, testin içeriğini oluşturan uyarıcıların "maddelerin" , "açıklamanın" ve hatta cevaplandırma için test alan kişiye verilecek sürenin herkes için aynı olması gerektiğidir. Uyarıcı bir başka yönden, insanların niteliklerinin doğrudan ölçülemediğini, dolaylı olarak testteki uyarıcılara gösterdiği tepkilere, yanıtlara bakarak bireyin niteliği hakkında yordamalar yapılabildiğini belirtmektedir. Takım, sözcüğü ise testlerin istenilen niteliğin çeşitli yönlerini ölçmeyi amaçlayan belirli sayıdaki uyarıcılardan soru veya maddelerden oluştuğunu vurgulamaktadır.

PSİKOLOJİK TESTLERİN İŞLEVİ

Psikolojik testlerin işlevini 4 grupta toplayabiliriz.

• Seçme; öğrenci ya da personel seçme işlevi ile kullanılmaktadır. 
• Sınıflama; daha çok kliniklerde teşhis amacı ile uygulanır, işyerlerinde de en uygun elemanı yerleştirme amacıyla da sınıflama yapılabilir.
• Uygulan Yöntemlerin Etkisini Araştırma; yeni bir öğrenme modelinin eskisi ile karşılaştırılması, psikoterapi ile ilaç tedavisinin karşılaştırılması gibi işlevlerde uygulanır.
• Araştırmalarda Denencelerin Test Edilmesinde; yapılacak bir araştırmada denencenin ne kadar geçerli olduğunu test etmeye yönelik veriler toplamak amacıyla uygulanmasıdır.

Testlerin Sınıflandırılması

1)      Ölçülen Nitelik ve Amacına Göre Testler:

Psikolojik testler testin ölçmek istediği amacına ve ölçtüğü niteliğe göre 5 grupta toplanmaktadır.

a)   Başarı testleri

b)   Yetenek testleri

c)   Tutum testleri

d)   İlgi testleri

e)    Kişilik testleridir.

2)      Maksimum Performans ve Davranış Testleri:

Maksimum performans testlerinde ölçülen nitelik açıkça bellidir, teste ilişkin bir doğru cevap anahtarı vardır, bu testlerde test alan kişi en yüksek puanı almaya güdülendirilir.

Davranış testlerinde ise doğru ya da yanlış bir cevap yoktur, kişinin verdiği cevap ne olursa olsun doğru kabul edilir. Örneğin "sık sık başın ağrır mı?" sorusuna verilecek "evet" ya da "hayır" cevabı kişinin durumunu yansıttığı için doğru kabul edilir.

Maksimum performans testleri başarı ve yetenek testlerini, Davranış testleri ise kişilik, ilgi ve tutum testlerini kapsamaktadır.

3)      Bireysel ve Grup Testleri

Bireysel Testler: Test veren kişi ile test uygulanan kişi yüz yüzedir. Test uygulayan kişi soruyu doğrudan test uygulanan kişiye sorar ve aldığı cevapları kaydeder. St. Binet, Wechsler Bireysel Zeka Testleri gibi.

Grup Testleri: Kısa sürede birden fazla kişiye uygulanır, fakat daha önceden bir oturumda kaç kişiye uygulanacağı belirlenir. Ordu Alfa, Beta testleri, TKT(5-7), TKT(7-11), TKT(11-17) gibi.

4)      Genel ve Özel Yetenek Testleri

Genel ve Özel Yetenek Testleri bireylerin mesleki rehberlik ve eğitimde geleceklerinin yönlendirilmesi amacıyla kullanılmaktadır.

5)      Özel Yetenek ve Performans Testleri

• Özel Yetenek Testleri; rehberlik ve danışma merkezlerinde, iş bulma merkezlerinde kişiye özgü yetenekleri saptamak amacıyla kullanılmaktadır.
• Psikomotor Testler; bireyin tepki zamanını, el, kol, parmak koordinasyonu, baş hareketlerinin hızı, ayaklarının koordinasyonu, uyarıcı tepki koordinasyonu gibi hareketleri kapsar.

6)      Yaratıcılık Testleri

Zeka testleri ile yaratıcılığın ölçülemediğinden hareketle araştırmacılar yaratıcılığı ölçmeye yönelmişlerdir. IQ 120' nin üzerinde olan kişiler.

7)      Güzel Sanat Yeteneğini Ölçen Testler

Güzel sanatlar alanına kimlerin daha yatkın olduğunu belirlemeye yarayan testlerdir. (Heykel, resim, dekorasyon, mimari gibi.)

8)      Kağıt Kalem Testleri ve Performans Testleri

Kağıt-Kalem Testlerinde test alan herkese soruların basılı olduğu bir test ve cevap kağıdı verilmektedir. Daha çok okuma yazma bilenlere uygulanmaktadır. Okuma yazma bilmeyen kişilere uygulandığında test uygulayan, okuma ve kayıt işini yapmaktadır.

Performans Testlerinde ise belirli materyallerle istenilen şekilleri yapması esasına dayanır. Bireysel testlerde uygulanır. Leither, St.Binet'nin bazı maddeleri.

9)       Dile Dayanan ve Dile Dayanmayan Testler:

Dile Dayanmayan Testler, uygulanması ve yanıtların alınması için sözel tepkiler gerekmeyen testlerdir (Leither). Okur yazar olmayan, sağır dilsiz ve yabancı kişilere uygulanır.

Dile Dayanan Testlerde ise test uygulanan kişilerden sözel ifadeler ile yanıt vermesi beklenmektedir.

10)  Sürat Testleri, Güç Testleri:

Sürat Testlerinde, test belirli süre içinde ne kadar cevapladığına dayanır.

Güç Testlerinde ise cevaplama için grubun %90'ının cevaplaması için gereken bir süre verilir.